Urodzeni ze smartfonem w dłoni: Jak smartfony wpłynęły na dzieci

Smartfony stały się nieodzowną częścią codziennego życia. Każdy z nich korzysta – od specjalistów po małe dzieci. Choć może się wydawać, że używamy ich od dawna, w rzeczywistości pierwszym smartfonem był model Simon marki IBM, który pojawił się na rynku w 1994. Z perspektywy 2022 roku smartfony mają 28 lat! Sam internet ma tylko 37 lat.

Simon był cegłą z ekranem dotykowym i aplikacjami, takimi jak kalkulator i notatnik. Pozwalał także na wysyłanie i odbieranie maili. Przez kolejne lata technologie komunikacyjne rozwinęły się w takim stopniu, że pierwszy dostępny na rynku smartfon może dziś wydawać się sprzętem antycznym. Równocześnie ewoluowały akcesoria do smartfonów, z czasem zaczynając kusić nas opcjami bezprzewodowych ładowarek czy inteligentnych gadżetów do domu, współpracujących ze smartfonami.

Sposoby korzystania z dostępnych technologii i tempo adaptacji do ciągle zmieniających się możliwości szczególnie skutecznie definiują lukę pokoleniową pomiędzy młodzieżą i młodymi dorosłymi a starszym pokoleniem. Umiejętność sprawnego korzystania z nowoczesnych technologii znacząco wpływa na jakość życia – wiele smart gadżetów, takich jak na przykład smartwatche, łączy się ze smartfonami, oferując funkcje pokroju Alarmu SOS.

Cyfrowe pokolenia

W dzisiejszym cyfrowym pierwszym świecie można podzielić ludzi na dwie ogólne kategorie, opisane przez amerykańskiego pisarza i adwokata edukacji, Marka Prensky’ego w jego artykule w czasopiśmie naukowym “On the Horizon” z 2001 roku. Tam po raz pierwszy pojawiają się określenia “cyfrowy tubylec” (“digital native”) i “cyfrowy imigrant” (“digital immigrant”), określające odpowiednio, ludzi urodzonych w świecie pełnym technologii i tych, którym przyszło zaadoptować innowacyjne rozwiązania.

Poniższa tabela przedstawia klasyfikację pokoleń w ramach tych dwóch kategorii.

Życie przedstawiciela Pokolenia Z czy Pokolenia Alpha nie sposób sobie wyobrazić bez smartfonu. To ludzie, którzy urodzili się w świecie, w którym nie ma ucieczki od technologii, a dostęp do internetu jest prawem człowieka, zgodnie z Artykułem 19. Powszechnej deklaracji praw człowieka (Universal Declaration of Human Rights – UDHR). Jak informuje Telegraph, już niemal dwie trzecie dzieci poniżej 10. roku życia w Zjednoczonym Królestwie posiada smartfon.

Zależność od smartfonów jest ściśle związana z nowymi oczekiwaniami w sferze życia społecznego, na które znaczący wpływ mają media społecznościowe, takie jak WhatsApp, Twitter, Facebook, Instagram i Snapchat (Marino i in., 2021). Tę zależność dodatkowo wzmocniła pandemia wraz z kolejnymi lockdownami i nastaniem nauczania zdalnego.

Obsesyjne przywiązanie do smartfonów wśród przedstawicieli tych pokoleń można częściowo tłumaczyć decyzją rodziców, którzy udostępniają je nawet dwulatkom. Okoliczności, w których rodzice dają smartfony dzieciom, mogą być bardzo różne: od pośpiechu i napiętych grafików po wyjątkowe sytuacje awaryjne. Biorąc jednak pod uwagę realia nastawionego na nowe technologie świata, wczesna znajomość technologii może przynosić korzyści, choćby pod postacią lepszego zrozumienia przez dzieci pewnych koncepcji technologicznych czy większej zdolności do adaptacji.

Pomimo licznych atutów smartfony są także źródłem różnorodnych problemów fizycznych i psychicznych, dotykających nie tylko przedstawicieli pokoleń należących do kategorii cyfrowych tubylców. Uzależnienie od smartfonu to ciągle termin dyskusyjny, ponieważ w dzisiejszym świecie te sprzęty są koniecznością, a nie tylko symbolem bogactwa lub statusu.

Wpływ smartfonów na najmłodsze pokolenia

Każde pokolenie wyrasta w innym środowisku i innym dominującym stylu życia. Nieraz przedstawiciele starszego pokolenia narzekają na młodych, nazywając ich leniwymi czy roszczeniowymi. W gruncie rzeczy każda generacja, której dane było doświadczyć nowej wolności dzięki rozwojowi technologicznemu, słyszała takie lub podobne zarzuty.

Ale czy są zasadne? Czy nowe pokolenie radzi sobie gorzej pod względem zdrowia fizycznego i psychicznego, czy też smartfony poprawiły jego kondycję?

Smartfony i media społecznościowe

Rozwój mediów społecznościowych przyspiesza wraz z każdym ulepszeniem smartfonów. Trudno sobie wyobrazić pokolenie cyfrowych tubylców bez powszechności selfie i memów. W odróżnieniu od starszych pokoleń, nastolatkowie i młodzi dorośli dużą część życia spędzają online.

Badania wiążą fakt korzystania ze smartfonów i mediów społecznościowych ze wzrostem niepokoju psychicznego wśród młodszych pokoleń (Abi-Jaoude, Naylor, & Pignatiello, 2020). Kultura mediów społecznościowych odpowiada za nierealistyczny sposób postrzegania świata i rozwój ideologii napędzanych łatwością dostępu do internetu.

Wykazano negatywny wpływ nadmiernego, wyczerpującego znamiona uzależnienia, korzystania ze smartfonów wśród przedstawicieli młodszych pokoleń na ich zdolności kognitywne, wyniki w nauce i funkcjonowanie społeczno-emocjonalne (Hishan, Ramakrishnan, & Qureshi, 2020; Ning, Davis, & Taraban, 2018).

Smartfony i bezpieczeństwo w sieci

Rodzicom nie zawsze udaje się skutecznie monitorować sposób korzystania ich dziecka ze smartfonu. Pewną kontrolę nad dostępem młodszych dzieci do treści zapewniają opcje Kontroli rodzicielskiej. To rozwiązanie okazuje się jednak o wiele mniej skuteczne w przypadku starszych dzieci ceniących sobie prywatność.

Pomimo najlepszych chęci możesz nie być w stanie ochronić dziecka przed wszystkimi zagrożeniami czyhającymi na nie w sieci, które teraz, za sprawą smartfonów, mają do niego o wiele łatwiejszy dostęp. Podobnie jak komputery, smartfony są podatne na infekcje wirusami i złośliwym oprogramowaniem, które mogą skutkować zhakowaniem urządzenia. Zapobiegniesz temu w znacznym stopniu, podejmując odpowiednie środki ostrożności.

Telefony z systemem Android są stosunkowo łatwym celem dla oszustw i podejrzanych aplikacji. W przeciwieństwie do surowego procesu weryfikacji aplikacji Apple w jego sklepach oraz funkcji bezpieczeństwa systemu iOS na iPhonie, rynek aplikacji na Androida jest otwarty dla wszystkich i ma łagodną politykę zatwierdzania. Nie oznacza to jednak, że iPhone’y są w pełni odporne. Więcej w tym temacie dowiesz się, czytając nasz artykuł o usuwaniu wirusów z telefonów iPhone.

Wirusy i złośliwe oprogramowanie to nie jedyne zagrożenia, z którymi wiąże się korzystanie ze smartfonów. To przez smartfony i platformy internetowe odbywa się znacząca część interakcji społecznych młodego pokolenia i to właśnie tam jego przedstawiciele są szczególnie narażeni na kontakt z cybernękaniem, cyberprzestępcami i drapieżcami.

Tylko wczesne uświadomienie dziecku niebezpieczeństw i zagrożeń związanych z korzystaniem z internetu ma szansę pozytywnie wpłynąć na jego sposób korzystania i bezpieczeństwo w sieci. Koniecznie naucz dziecko bezpiecznych sposobów postępowania w internecie, m. in. ostrzeż przed udostępnianiem danych osobowych.

Smartfony i nawyki zakupowe

Wiele aplikacji oferuje możliwość zakupów, a wielu użytkowników zezwala aplikacjom na przechowywanie danych karty lub danych bankowych w celu ułatwieniu sobie płatności. Niestety, przy braku odpowiednich ustawień dzieci mogą podczas grania nabić rodzicom spory rachunek.

Przez ostatnią dekadę zdecydowanie zmieniły się też trendy sprzedażowe. Coraz liczniejsze marki i firmy inwestują w e-commerce, co doprowadziło do przekształcenia smartfonów w narzędzia konsumpcji (Ciurlău, Popescu, & Petris, 2021). Wykorzystując kulturę influencerów i strategie marketingowe mediów społecznościowych firmy coraz skuteczniej docierają do młodszych pokoleń i to do nich z powodzeniem kierują swoje produkty.

Smartfony i sen

Smartfony zastąpiły wiele tradycyjnych zachowań i sposobów spędzania czasu, takich jak czytanie książek. Wykazano, że uzależnienie od smartfonów koreluje z jakością snu, niezależnie od czasu użytkowania (Sohn i in., 2021). Dzieci, które regularnie korzystały ze smartfonów lub tabletów, miały krótszy czas snu i zasypiały dłużej (Chindamo i in., 2019).

Co więcej niebieskie światło emitowane przez smartfony ma wpływ na rytm dobowy organizmu (Wahl i in., 2019). Korzystanie z ekranów tuż przed snem może znacząco wpływać nie tylko na jakość snu, ale także na synchronizację dobową, nastrój i sprawność poznawczą. I chociaż wpływ ten można spróbować ograniczyć za pomocą okularów ochronnych z filtrem światła niebieskiego czy funkcją Eye Care w smartfonie, nie rozwiązują one problemu niezdrowych nawyków w porze snu u dzieci, które mogą się odbić na ich późniejszym życiu.

Czy dzieci powinny mieć smartfony?

Wśród rodziców niezmiennie toczy się dyskusja, czy dzieci i smartfony to dobre połączenie. Czas się jednak pogodzić z faktem, że smartfony nie znikną, a przyszłość będzie ewoluować wokół takich podręcznych gadżetów. Jak każda technologia, te gadżety mają w końcu wiele zalet.

W erze lockdownów to smartfony stanowiły dla młodych ludzi gwarancję nieprzerwanego dostępu do edukacji. To dzięki nim szkoła pozostaje dostępna dla wszystkich, niezależnie od ich sytuacji materialnej. A wiele edukacyjnych aplikacji wspiera małe dzieci w nauce poprzez zabawę i interakcję, i jest lepiej dopasowanych do ich stylów uczenia się.

Kolejną zaletą smartfonów jest bez wątpienia łączność, jaką zapewniają. Funkcje takie jak lokalizacja GPS i łatwy dostęp do służb ratunkowych mają pozytywny wpływ na bezpieczeństwo korzystających z nich dzieci. Nie da się jednak nie zauważyć, że te inteligentne urządzenia z licznymi funkcjonalnościami stworzono raczej z myślą o nastolatkach i dorosłych. Młodszym lepiej posłużą proste modele telefonów z ograniczonymi funkcjami.

Smartfony odgrywają też niebagatelną rolę w uwrażliwianiu dzieci na otaczający je świat. Cyfrowy aktywizm młodych ludzi jest już zjawiskiem globalnym i wielokrotnie pozwolił przykuć publiczną uwagę do spraw, które dorośli będący u władzy dotąd skrupulatnie ignorowali. Artykuł w “Global Citizen,” zatytułowany “5 Teen Activists In The UK Who Are Changing The World” czy drugi, w “Washington Post”, pod tytułem “12 kids who are changing their communities and our world” jasno pokazują, jak pokolenie użytkowników smartfonów zmienia  świat.

Umiarkowane korzystanie ze smartfonu nie zmieni Twoich dzieci w bezmózgie zombie. Nie ma sensu demonizować gadżetu, którego wpływ na dzieci zależy od sposobu użytkowania. Warto jednak pamiętać, że nie zaleca się podsuwania smartfonów maluchom, u których mogłyby one zaburzać rozwój poznawczy i umiejętności społeczne.

Zarówno rodzice, jak i dzieci skorzystają z ograniczenia czasu przed ekranem. Porozmawiajmy z dziećmi o etykiecie w sieci i ustalmy podstawowe zasady korzystania ze smartfonów. Zadbajmy o bezpieczeństwo pociech, stawiając na otwartą dyskusję o anonimowości i nękaniu w sieci. Dzięki takim praktykom dzieci będą skłonne zwrócić się do Ciebie w trudnej sytuacji, nie bojąc się konsekwencji.

Przyszłość oparta na technologii

Smartfon potrafi być sporym wydatkiem. Nie musisz jednak kupować dziecku nowego sprzętu. Kupno używanego, odświeżonego telefonu to nie tylko oszczędność, ale też zachowanie przyjazne środowisku. Dziecko będzie w stanie nadać takiemu urządzeniu osobisty charakter, dokupując modne akcesoria do telefonów.

A jeśli masz w domu stary, nieużywany już sprzęt, sprzedaj go nam.  Możesz też oddać go do naszego profesjonalnego serwisu napraw telefonów komórkowych i dać mu drugie życie – niech stanie się pierwszą komórką Twojej pociechy. A jeśli Twój telefon definitywnie zakończył swoje życie, pamiętaj, by go nie wyrzucać, tylko poddać odpowiedniej utylizacji lub recyklingowi.

Zajrzyj na blog MyTrendyPhone po więcej ciekawych porad. Skontaktuj się z nami! Porozmawiajmy o najnowszych trendach. Razem wybierzmy nowy gadżet smart, który ułatwi Ci życie!

Przypisy

1. Prensky, M., & Berry, B. D. (2001). Do they really think differently. On the horizon, 9(6), 1-9.

2. United Nations. (n.d.). Universal declaration of human rights. United Nations. Retrieved July 25, 2022, from https://www.un.org/en/about-us/universal-declaration-of-human-rights

3. Marino, C., Canale, N., Melodia, F., Spada, M. M., & Vieno, A. (2021). The Overlap Between Problematic Smartphone Use and Problematic Social Media Use: a Systematic Review. Current Addiction Reports, 8(4), 469-480.

4. Abi-Jaoude, E., Naylor, K. T., & Pignatiello, A. (2020). Smartphones, social media use and youth mental health. CMAJ : Canadian Medical Association journal = journal de l’Association medicale canadienne, 192(6), E136–E141. https://doi.org/10.1503/cmaj.190434

5. Hishan, S. S., Ramakrishnan, S., & Qureshi, M. I. (2020). Smartphone addiction, fear of missing out, and perceived competence as predictors of social media addiction of adolescents. Journal of Critical Reviews, 7(16), 1172-1181.

6. Ning, W., Davis, F., & Taraban, R. (2018). Smartphone addiction and cognitive performance of college students. In 24th Americas Conference on Information Systems 2018: Digital Disruption, AMCIS 2018. Association for Information Systems.

7. Ciurlău, C. F., Popescu, C. K., & Petris, G. (2021). Smartphones as consumption tools: The adoption of Internet-enabled devices for shopping purposes. In SHS Web of Conferences (Vol. 92, p. 05004). EDP Sciences.

8. Sohn, S. Y., Krasnoff, L., Rees, P., Kalk, N. J., & Carter, B. (2021). The association between smartphone addiction and sleep: a UK cross-sectional study of young adults. Frontiers in psychiatry, 176.

9. Chindamo, S., Buja, A., DeBattisti, E., Terraneo, A., Marini, E., Gomez Perez, L. J., … & Gallimberti, L. (2019). Sleep and new media usage in toddlers. European journal of pediatrics, 178(4), 483-490.10.  Wahl, S., Engelhardt, M., Schaupp, P., Lappe, C., & Ivanov, I. V. (2019). The inner clock-Blue light sets the human rhythm. Journal of biophotonics, 12(12), e201900102. https://doi.org/10.1002/jbio.201900102

10.  Wahl, S., Engelhardt, M., Schaupp, P., Lappe, C., & Ivanov, I. V. (2019). The inner clock-Blue light sets the human rhythm. Journal of biophotonics, 12(12), e201900102. https://doi.org/10.1002/jbio.201900102